ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Την ιστορία των λαών τη συνθέτουν πάντοτε δύο στοιχεία που ο χρόνος τ΄ αποχωρίζει . Μια σειρά γεγονότα κι ένα άρωμα εποχής. Το πρώτο –τα γεγονότα- μπορείς να τ΄ αποκαταστήσεις ακόμα κι ύστερα από αιώνες. Το δεύτερο όχι , χάνεται ,πετάει μαζί με τη στιγμή. Ακόμα κι εκείνοι που το ένοιωσαν ,ακόμα κι αυτοί χάνουν την αίσθησή του, όταν το πάρει ο άνεμος του χρόνου.

Κυρίες και κύριοι, αγαπητά μας παιδιά..

Σ΄ αυτό το λαμπρό επετειακό προσκλητήριο του ΟΧΙ του 40, η εξιστόρηση των γεγονότων δεν μπορεί και δεν πρέπει να μείνει αποκομμένη από το άρωμα εκείνης της εποχής ,αυτό που μέθυσε μια ολόκληρα γενιά  και έστησε μπροστά στα έκθαμβα μάτια της ανθρωπότητας ,με βήματα πελώρια , ένα χορό θριαμβικό , μυθικό. Αυτό  που οδήγησε τη ρωμιοσύνη στη νίκη στα ηπειρωτικά βουνά ,στη δόξα των μακεδονικών οχυρών  και στη μεγαλειώδη κατοχική αντίσταση. Που ξεφτέλισε τη βία  και  περιφρόνησε  τη λογική των αριθμών και των συσχετισμών. Που καθήλωσε στρατούς και στρατάρχες , που ντρόπιασε ψευτοκαίσαρες και καγκελάριους , χαράζοντας το δρόμο στην ελπίδα ,τη νίκη και την ελευθερία..

Για όλα αυτά η ιστορία έχει πει το λόγο της. Η εθνική μνήμη είναι ακόμα  νωπή και αξεθώριαστη. Με ευλαβική σιωπή και δέος ,ας αφήσουμε νου και ψυχή ν΄ αφουγκραστεί τον απόηχο εκείνου του θρύλου,   γυρίζοντας το ρολόι του χρόνου εξήντα και πλέον χρόνια πίσω, στο εωθινό ενός αγώνα  και μιας αιωνιότητας.

Ήταν η εποχή που ολόκληρη σχεδόν η Ευρώπη σπάραζε στα νύχια της ναζιστικής Γερμανίας .Ελεύθεροι και πολιτισμένοι  λαοί, νικημένοι στρατιωτικά και υποδουλωμένοι ηθικά και πνευματικά, έσκυβαν το κεφάλι. Η Ρωσία είχε υπογράψει σύμφωνο μη επιθέσεως , η Γραμμή Μαζινώ δεν στάθηκε ικανή  να προστατέψει τη μεγάλη Γαλλία , η νησιωτική Αγγλία  μέτραγε τις πληγές της ». Ο αέρας του πολέμου πλησίαζε προς τα Βαλκάνια . Η μεγάλη ώρα  για το έθνος ζύγωνε , κι αυτό το γνώριζε πολύ καλά το καθεστώς Μεταξά.. Από πολύν   καιρό τα οχυρωματικά έργα και τα αμυντικά σχέδια  του Γενικού Επιτελείου Στρατού είχαν θωρακίσει τη βόρεια  μεθόριο. Ο εχθρός έδειχνε τις ύπουλες προθέσεις του.

Το Δεκαπενταύγουστο του 1940, ανήμερα της Παναγίας , τορπιλίζει το καταδρομικό μας ΕΛΛΗ . Ήταν η Ιταλία του Μουσολίνι.. Σύμμαχος και ομοϊδεάτης  του Χίτλερ στον φασιστικό Άξονα  της Νέας Τάξης Πραγμάτων.

Ξημέρωμα  της 28ης Οκτωβρίου , στις τρεις παρά δέκα ,ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι χτυπά την πόρτα του Μεταξά, στην Κηφησιά , για να του παραδώσει το τελεσίγραφο της ιταλικής κυβέρνησης που κατηγορούσε την Ελλάδα ότι παραβίαζε την ουδετερότητα , και ζητούσε για λόγους προάσπισης των δικαιωμάτων της και της ασφάλειάς της να μην εμποδιστούν τα ιταλικά στρατεύματα να καταλάβουν τμήματα του ελληνικού χώρου ,τα οποία μάλιστα θα κινούνταν την 6η πρωινή. Γράφει  για  την κρίσιμη  εκείνη στιγμή  ο ιστορικός της εποχής, ,ακαδημαϊκός ,Άγγελος Τερζάκης: « Τα χέρια του Μεταξά καθώς κρατούσαν το τελεσίγραφο  ελαφρότρεμαν συγκινημένα και τα μάτια του πίσω από τα γυαλιά ήταν υγρά. Η στιγμή πραγματικά ήταν δραματική και επίσημη. Το βάρος της ευθύνης απέναντι στην ιστορία ,στο έθνος ,στις παραδόσεις του ,θα μπορούσε να λυγίσει πολύ στιβαρούς ώμους. Ας ειπωθεί προς τιμήν του Μεταξά ότι δε λύγισε τους δικούς του. Είναι ολοφάνερο πως μέσα στη συνείδησή του μιλούσε εκείνη την ώρα κάτι πέρα από την πρακτική φρόνηση και τον πολιτικό ρεαλισμό.

Μέσα  στη νύχτα ,στο σαλονάκι αυτό όπου βρισκόταν μόνος του υπόλογος απέναντι στην Ελλάδα , εντολοδόχος της ,ο Μεταξάς άκουσε μέσα στο αίμα του τη βαθιά φωνή της εθνικής ψυχής. Όταν αποδιάβασε το κείμενο ,σήκωσε τα μάτια του, κοίταξε καλά τον πρεσβευτή και με φωνή συγκινημένη ,αλλά στέρεα , είπε: Ώστε λοιπόν πόλεμο ». Κι αφού προτρέπει ευγενικά τον Ιταλό επιτετραμένο να αποχωρήσει , συγκαλεί έκτακτο υπουργικό συμβούλιο ,υπογράφει τα σχετικά διατάγματα για γενική επιστράτευση και ενεργοποίηση των σχεδίων άμυνας στη μεθόριο και δίνει διαταγή στο διοικητή της 8ης Μεραρχίας στρατηγό Κατσιμήτρο για άμυνα μέχρις εσχάτων. Από τις 5 και μισή κιόλας το ιταλικό πεζικό με την υποστήριξη του πυροβολικού , πριν ακόμα  εκπνεύσει το τελεσίγραφο, επιτίθεται σε όλο το μέτωπο κατά των θέσεων της ελληνικής προκαλύψεως, ενώ ιταλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν την Πάτρα και τη Ναύπακτο.  Ο Μεταξάς απευθύνει δραματικό διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, καλώντας τον σύσσωμο στον υπέρ πάντων αγώνα . Κι αυτός ο λαός δεν ξαφνιάζεται, αποδέχεται για μια ακόμη φορά τη μοίρα του που τον θέλει  να φυλάει πάντα Θερμοπύλες. .

Όταν ,ξημερώνοντας , αντήχησαν οι σειρήνες και οι καμπάνες ,οι στρατώνες και οι ναύσταθμοι δεν γέμισαν μόνο εφέδρους αλλά και από πλήθος εθελοντών και εθελοντριών που έσπευδαν να καταταγούν και να πολεμήσουν, μέσα σε μια πρωτοφανή ομοψυχία και ενθουσιασμό. Στο μέτωπο, ο ελληνικός στρατός παρατεταγμένος στην αμυντική γραμμή Καλαμά- Καλπακίου- Πίνδου αναχαιτίζει την ιταλική προέλαση προς Γιάννενα και Μέτσοβο και από τις 14 Νοεμβρίου αρχίζει την αντεπίθεση σε όλο το μήκος του μετώπου .  Η Κορυτσά, οι Άγιοι Σαράντα, το Αργυρόκαστρο, το Δέλβινο και όλη η Βόρεια Ήπειρος απελευθερώνεται –για τρίτη φορά στην νεότερη ιστορία της. Στις 10 Ιανουαρίου η ορεινή περιοχή της Κλεισούρας είναι ελληνική , οι Ιταλοί έχουν απωθηθεί 60 χιλιόμετρα από τη μεθόριο και ο Ντούτσε τα βάζει με τους ανάξιους στρατηγούς του.          Ο ελεύθερος κόσμος μιλάει με θαυμασμό για τη μικρή Ελλάδα κι αρχίζει να αναθαρρεί.

Εκεί πάνω, στις  βουνοπλαγιές της Πίνδου, ξετυλίχθηκε η πρώτη πράξη της ελληνικής εποποιίας.            Ο Έλληνας φαντάρος  δεν είχε αντίπαλο μόνο την υπεροπλία του εχθρού αλλά  και τον ανυπόμονο και βαρύ χειμώνα..

Με σηκωμένο το γιακά της χλαίνης που τη σαράκωναν  οι βροχές  και το χιόνι , με  χωμένο το κράνος του πάνω στη μάλλινη κουκούλα  που του είχε πλέξει και   τούστειλε εκεί πάνω μια  μάνα ,μια γυναίκα κι αδελφή, με το τουφέκι στη χούφτα ,όπλο και ραβδί ,με ακμαίο το εθνικό φρόνημα, περιφρονεί και κατατροπώνει τον εχθρό, μα και δείχνει τη μεγαλοψυχία του μοιράζοντας το λιγοστό φαγητό του με τους αιχμαλώτους . Μαχόμενος υπέρ βωμών και εστιών, έχει μαζί του και την Παναγία ,όπως γράφει ο Τερζάκης : « Στο μέτωπο ,σ΄ όλη τη γραμμή ,από τη γαλανή θάλασσα του Ιονίου ίσαμε ψηλά στις παγωμένες Πρέσπες , ο ελληνικός στρατός άρχισε να έχει παντού το ίδιο όραμα . Έβλεπε τις νύχτες μια γυναικεία μορφή να προβαδίζει , ψιλόλιγνη ,αλαφροπάτητη, με την καλύπτρα της αναριγμένη από το κεφάλι στους ώμους .Την αναγνώριζε, την ήξερε από πάντα, του την είχανε τραγουδήσει σαν ήτανε μωρό κι ονειρευόταν στην κούνια.. Ήταν η μάνα η μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα , η λαβωμένη της Τήνου , η υπέρμαχος στρατηγός ». 

Αγανακτισμένος ο  Μουσολίνι, μπαίνει ο ίδιος επικεφαλής του στρατού του και το Μάρτιο του 41 διατάσσει την περίφημη  «εαρινή αντεπίθεση» με δύναμη πυρός τετραπλάσια της ελληνικής. Και όταν πάλι αποτυχαίνει, ντροπιασμένος ,ζητάει ανακωχή και παρέμβαση του Χίτλερ. Αυτός, θεωρώντας αναγκαία την κατοχή των Βαλκανίων, ανατρέπει τα σχέδιά του, συντρίβει τη γιουγκοσλαβική αντίσταση και την αυγή της 6ης Απριλίου του 1941 χτυπά την Ελλάδα κατά μήκος των συνόρων Μακεδονίας- Θράκης . Οι πολυάριθμες μηχανοκίνητες μεραρχίες και τα βομβαρδιστικά της Λουφτβάφε κάμπτουν την ηρωική αντίσταση των οχυρών .Στις 27 Απριλίου πέφτει η Αθήνα και στις 31 Μαίου η Κρήτη. Η απρόσμενη ελληνική αντίσταση επέφερε γενική αναστάτωση στα γερμανικά πολεμικά σχέδια . Η καθυστερημένη επίθεση κατά της Ρωσίας  αποβαίνει όλεθρος , η σχεδιαζόμενη επέμβαση στη Μέση Ανατολή δε γίνεται ποτέ. Η ανθρωπότητα ,για μια ακόμα φορά στρέφει με θαυμασμό το βλέμμα της προς τη μικρή Ελλάδα. . Η ελπίδα αναζωπυρώνεται .«Οι ήρωες πολεμούν σαν τους Έλληνες » αναφωνεί ο Τσώρτσιλ, ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας μεταδίδει πως « χάρη στη θυσία σας κερδίσαμε χρόνο ν΄ αμυνθούμε. Ως  Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε». Ο Χίτλερ ομολογεί:« Η ιστορική δικαιοσύνη με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι από όλους τους αντιπάλους που αντιμετωπίσαμε, ο Έλληνας στρατιώτης ιδίως πολέμησε με ύψιστο ηρωισμό και αυτοθυσία ».

Κι ύστερα η εθνική αντίσταση. Ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος αρνείται να υπογράψει το πρακτικό παραδόσεως των Αθηνών αλλά και να ορκίσει τη νέα κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου. Δυο δεκαοχτάχρονοι σπουδαστές , ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας κατεβάζουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Εφτακόσιες παράνομες εφημερίδες και πλήθος παράνομων ραδιοφωνικών σταθμών και ασυρμάτων ,κάτω από τη μύτη του κατακτητή, κατακλύζουν την Αθήνα.. Αρχές φθινοπώρου του 41, ιδρύονται οι πρώτες κυριότερες αντιστασιακές οργανώσεις , το ΕΑΜ, ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ,  στην Αίγυπτο συγκροτούνται ο Ιερός Λόχος και η Ορεινή Ταξιαρχία ,από στρατιωτικούς και πολίτες που κατέφυγαν εκεί.. Μισό εκατομμύριο Έλληνες χάνουν τη ζωή τους στον πόλεμο, στην αντίσταση, στις εκτελέσεις , στα στρατόπεδα συγκέντρωσης  και από την πείνα . Αυτή εδώ η μικρή μας πόλη γνώρισε τη ναζιστική θηριωδία. .

Ένα τάγμα των Ες-Ες , στις 18 Ιουνίου του 1944 , σε μια από τις πολλές επιδρομές των Γερμανών, έκαψε και ανατίναξε όλα σχεδόν τα οικήματα της πόλης, ενώ οι κάτοικοί της είχαν καταφύγει στις πλαγιές του Γουλινά.. Άφησαν πίσω τους μαζί με τα ερείπια και τα αποκαϊδια και 34 νεκρούς άμαχους , γερόντους και ανήμπορους που δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να πάρουν το δρόμο της φυγής..

Τον Οκτώβριο του  44 τέλειωνε ο πόλεμος  κι  άρχιζε η ελληνική τραγωδία.. Η χώρα που πρώτη ταπείνωσε τον αλαζόνα  Ντούτσε και τον παράφρονα Χίτλερ ,η  μόνη που το 1940 πολεμούσε  τη φασιστική λαίλαπα στο πλευρό της Αγγλίας , η μόνη που αντιστάθηκε έναν ολόκληρο μήνα στις ορδές του Γ΄ Ράιχ ,η πρώτη που οργάνωσε παλλαϊκή ένοπλη αντίσταση, βγήκε από τον πόλεμο ρημαγμένη  και διχασμένη. Προδομένη από τους φίλους και συμμάχους της και  πληρώνοντας ακριβά και τα δικά της λάθη αιματοκυλίστηκε στα Δεκεμβριανά και στον αδελφοκτόνο εμφύλιο. Ταιριάζει σε τούτη την αναπόληση και μνήμη χαρμόσυνη , και αίνος απέραντος , και υμνολόγηση δοξαστική. Της πρέπει όμως και στοχασμός, επίγνωση και περισυλλογή .

Γιατί εκείνες οι ηρωικές ψυχές του έπους του 40, θα θέλανε τέτοιες ώρες να τους εξιστορούμε τα δικά μας πεπραγμένα, να τους πούμε αν διατηρήθηκε η ηθική συγγένεια μαζί τους και  εν  τέλει τι φτιάξαμε με τη λευτεριά  που μας έδωσαν. Θα θέλανε να μας πούνε ότι η ιστορία  βάφεται πάντα με αίμα ,ότι πρέπει να διδασκόμαστε από αυτήν, ότι η ομοψυχία μεγαλουργεί και ότι την πορεία της ανθρωπότητας τη χαράζει και τη χειραγωγεί όχι τόσο η δύναμη των Μεγάλων αλλά η θυσία των Μικρών. Θα  μας υπενθύμιζαν ξανά και ξανά τα λόγια του εθνικού ποιητή: « Η μεγαλοσύνη των εθνών δεν μετριέται με το στρέμμα , με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και  το αίμα ».

Οι σημερινοί ισχυροί της γης ,τότε φίλοι και σύμμαχοι, που δίνουν το σχήμα στη λεγόμενη Νέα Τάξη Πραγμάτων, πάντοτε επιλήσμονες ,αδιάβαστοι και πλαστογράφοι της Ιστορίας ,αχαριστεύονται ακόμα  ,τόσο προκλητικά το γένος το ελληνικό. Αμφισβητούν κυριαρχικά μας δικαιώματα , ανέχονται ή και υποδαυλίζουν μεγαλοϊδεατισμούς και διεκδικήσεις από βορά και ανατολή, κλείνουν τα μάτια  τους στον αλυτρωτισμό προγονικών μας εστιών. Αυτοί ,οι άνθρωποι του πολέμου ,υπαγορεύουν σε μας την ειρήνη. Μας λένε ν΄ απαλείψουμε τα μελανά σημεία  της πολυώνυμης βίας από την ιστορία που διδάσκουμε στα παιδιά μας.. Μας προτρέπουν  να ξεκόψουμε από τις ρίζες μας και τις παραδόσεις μας, να ξεριζώσουμε από μέσα  μας το εθνικό μας φρόνημα και την Ορθοδοξία , μας κοιμίζουν με την παραλυτική και κατευθυνόμενη πληροφόρηση που μας οδηγεί αργά και σταθερά  στην εθνική φθορά..

Κι εμείς ,μπροστά σ΄ αυτές τις πολυμέτωπες απειλές , ζούμε με τις δάφνες των προγόνων μας , αναζητούμε  συμμάχους και πρότυπα ζωής σε Δύση και Ανατολή και υποτιμούμε τη μεγάλη μας δύναμη , τον εαυτό μας . Μια ζωή βογγάει κάτω από το βάρος της ξενοκρατίας η δόλια  πατρίδα.. Το νήμα που θα μας βοηθήσει να μη χαθούμε στο δρόμο, το δρόμο της ειρήνης , της δημιουργίας , της υπερηφάνειας και της τιμής  που μας αρμόζει , είναι το υψηλό εθνικό φρόνημα . Αυτό το φρόνημα χτίζεται μέσα από τον καθημερινό σεβασμό της εθνικής ιδέας , χτίζεται με τη συλλογική ευθύνη αλλά και με την ατομική υπευθυνότητα του καθενός μας. .Κι ας μη μας υποτιμούν εχθροί και φίλοι και μας μετρούν και μας βρίσκουν λίγους. .Τους νεκρούς να φοβούνται , αυτοί είναι πιο ζωντανοί κι απ΄ τους ζωντανούς. «Πάντοτε ο Θεός ,λέει ο Μακρυγιάννης, εμάς τους Έλληνες μας έκανεν ολίγους. ¨Όλα τα θεριά τρώνε από μας αλλά πάντα μένει και μαγιά.. Και όταν οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν γι΄ αυτήνη την πατρίδα , λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν ».